Historia Szczyrzyca

Według większości podań, historia Szczyrzyca sięga roku 1234 i jest ściśle związana z zakonem cysterskim. Jednak dopiero w  połowie XIII wieku wojewoda krakowski Teodor Cedro Gryfita sprowadził w dolinę rzeki Stradomki Cystersów z Ludźmierza, fundując budowę pierwszych zabudowań klasztornych i kościoła ku czci Matki Boskiej. Od tego też czasu szczyrzyckie opactwo używa herbu Gryf, czyli herbu swojego fundatora. Jednakże, według publikacji przeznaczonej do użytku wewnętrznego Cystersów, w Szczyrzycu, zakupionym przez wojewodę Teodora, stał już na górze Grodzisko książęcy gród (którego pozostałości można zobaczyć do dzisiaj) i kościół, nad którym cystersi objęli patronat przed przystąpieniem do budowy nowej świątyni.

 

Według badań archeologicznych na Grodzisku stały na pewno grody kultury łużyckiej, wczesnośredniowieczny i średniowieczny. Ułamki naczyń grafitowych posłużyły do wysunięcia hipotezy, że Grodzisko było zamieszkane przez ludność pochodzenia celtyckiego. Cystersi nie mieli tutaj łatwego życia. Miejscowość bywała wielokrotnie najeżdżana i grabiona ( m.in. w 1259 roku przez Tatarów, wtedy też prawdopodobnie spłonął gród na Grodzisku), co jednak nie przeszkodziło dalszemu rozwojowi. Zakonnicy cieszyli się życzliwością Bolesława Wstydliwego, również Władysław Łokietek przebywał w klasztorze podczas jesiennych łowów. Za Króla Kazimierza Wielkiego klasztor szczyrzycki miał 33 wsie i miasteczko Nowy Targ. W XVI wieku Szczyrzyc stał się stolicą dużego powiatu obejmującego 76 parafii miejskich i wiejskich, w tym Tyniec, Wieliczkę, Bochnię, Wiśnicz, Dobczyce, Myślenice, Jordanów, Lanckoronę i Tymbark. W pierwszej połowie XVII wieku cystersi przystąpili do budowy nowego klasztoru i przebudowania kościoła. Były to jednocześnie trudne czasy dla zakonników. W 1632 roku miał miejsce napad rozbójników, którego celem było zabicie Opata.

 

Klasztor został wtedy zrabowany , a cenne dokumenty zniszczone. Podczas potopu szwedzkiego Szczyrzyc znacznie ucierpiał z powodu przemarszów wojsk i grabieży. W 1705 roku Szwedzi kompletnie ograbili klasztor i zamordowali jednego z zakonników, który będąc kaleką nie mógł uciekać. Opactwa nie oszczędzały również siły natury. W 1729 roku miała miejsce powódź, podczas której woda wdarła się do kościoła, natomiast w 1765 roku ogromny pożar strawił większą część klasztoru i kościoła. Powiat Szczyrzecki został zlikwidowany dopiero przez Austriaków podczas rozbiorów, a klasztorowi odebrana zostaje godność opactwa. Nastąpiła kasata dóbr opackich i klasztornych, konfiskata kosztowności w postaci monstrancji, kielichów oraz wot z ołtarza cudownej Matki Bożej. Mimo wiszącej ciągle nad klasztorem groźby likwidacji zakonnicy przetrwali kryzys prowadząc szkołę i duszpasterstwo w okolicy. W roku 1918 Papież Benedykt XV mocą specjalnego breve „Constant sane” przywrócił klaszotorowi w Szczyrzycu godność Opactwa.

 

Podczas II wojny światowej na terenie Szczyrzyca i jego przysiółków prowadzone były działania wojenne, miały też miejsce pacyfikacje ludności za pomoc partyzantom AK. Klasztor w czasie wojny był także, za zgodną Opata Birosa, ośrodkiem tajnego nauczania. Po II wojnie światowej opactwo uhonorowane zostało orderem Virtuti Militari. Z tajnych kursów gimnazjalnych wykształciło się klasztorne gimnazjum, które zostało jednak zlikwidowane przez władze komunistyczne w 1955 roku. W następstwie powojennych zmian Opactwo Szczyrzyckie straciło wszystkie swoje dobra ziemskie, lasy, ważne budynki gospodarcze. Dzisiaj Szczyrzyc należy do gminy Jodłownik leżącej w powiecie limanowskim. Według danych z 2010 roku. , Szczyrzyc zamieszkują 563 osoby. W ostatnich latach wieś rozwija się pod kątem turystycznym i wypoczynkowym, jest to również zagłębie sadownicze.

Osoby związane ze Szczyrzycem : Zygmunt Konieczny, Michał Rosa, Władysław Orkan, Tomasz Fall, Władysław Gębik

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz